Osmaniye Belediye Başkanı Kadir Kara, Zabıta teşkilatının kuruluşunun 193’üncü yıl dönümü olması nedeniyle zabıta haftasını kutladı.
Zabıtaların bir şehir için ne kadar önemli görevler üstlendiğine vurgu yapan Başkan Kadir Kara, Zabıta teşkilatının her yıl 1-7 eylül tarihleri arası kutlanan zabıta haftasını tebrik etti.
Şehrimizi daha müreffeh bir noktaya hep birlikte getireceğiz diyen Osmaniye Belediye Başkanı Kadir Kara; “Zabıta, belediyenin dışarıya açılan penceresi, vatandaşa görünen yüzüdür. Zabıta teşkilatımızda görev yapan siz değerli kardeşlerimizin her türlü iş ve işlemleri ile kurumumuzu ve halkımızın yetki verdiği şahsımızı temsil eden konumdasınız. Bu görevlerinizi icra ederken şahsınızın ve şehrimizin hassasiyetleri olduğunu biliyoruz. Kanunlarda yazılı olan şekli ve kamuoyundaki genel yapılanması ile zabıta teşkilatımız bizim göz bebeği olan birimlerimizden bir tanesidir. Zabıta teşkilatımız, kuruluş yılı olan 1826’dan bu yana ülkemizin bu günlere gelmesinde önemli katkıları olduğunu ifade etmek istiyorum. Bu büyük teşkilatın bir parçası olan sizlerden ise Osmaniyemizin beklentileri büyük ve bu beklentileri inşallah karşılayarak hep birlikte şehrimizi planladığımız hedefe ulaştıracağımıza inanıyorum. Özverili çalışmalarınızdan dolayı tüm zabıta personellerime ayrı ayrı teşekkür ediyor, başarılar diliyorum.” İfadelerini kullandı.
TÜRK ZABITA TEŞKİLATININ TARİHÇESİ
Zabıta teşkilatının kökeni Türk devlet geleneğinde ve İslam medeniyetinde önemli bir konuma sahip olan İhtisap sistemine dayanır. İslâm dünyasında Hisbe teşkilatı, Hz. Peygamber zamanında kurulmuş, Hz. Ömer zamanında tam teşkilatlı bir kurum hâline gelmiştir. İyilikleri emretmek ve kötülüklerden vazgeçirmek amacıyla kurulan Hisbe teşkilatının başında muhtesip bulunurdu ve dinin çirkin gördüğü her türlü kötülüğü ortadan kaldırmaya çalışırdı.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde şehirle ilgili hizmetler, kolluk teşkilatı olan Yeniçeri Ocağı’na bağlı Sadrazamlık, Yeniçeri Ağalığı, Sekbanbaşılık, Kadılar, Subaşılık, Kaptan-ı Deryalık, Cebecibaşılık, Bostancıbaşılık, Topçubaşılık ve Seraskerlik gibi farklı kurumlar tarafından yürütülürdü.
Bu kurumlar arasında kadılar, şu anki belediye zabıtası hizmetlerine en yakın görevleri yerine getirirlerdi. Her Kadı’nın yanına bir de icra ve infaz memuru olan İhtisap Ağası görevlendirilirdi. Denetimlere beraber çıkar, çarşı ve pazardaki güvenliği, temizliği, malların fiyatlarını ve kalitesini denetlerlerdi. İhtisap Ağaları ayrıca kuloğlanları denilen yardımcılar ile beraber ticaret yapacak kişilerden vergi toplarlardı.
1826 yılında Yeniçeri Ocağı’nın kapanmasıyla beraber İhtisap Ağalığı kaldırıldı ve II. Mahmud tarafından İhtisap Nezareti kuruldu. Kuloğlanlarının görevleri günümüz zabıta memurları olan İhtisap Neferlerine devredildi. İhtisap, hesaba çekmek ve sorgulamak anlamındadır. 1826 yılı günümüz zabıta teşkilatının başlangıcı olarak kabul edilir.
- yüzyılda nüfusun artması ve şehirlerin büyümesin bağlı olarak İhtisap Nezareti, görevlerini icra etmekte yetersiz kalmaya başlamıştı. Bu yetersizliği ortadan kaldırmak amacıyla 1845 yılında Polis Teşkilatı, 1846 yılında da Zaptiye Müşirliği kuruldu.
1855 yılında İhtisap Nezareti kapatılıp yerine İstanbul Şehremaneti kuruldu ve belediye zabıta işleri ile meşgul olmak üzere kavaslar tayin edildi. 1869 yılında çıkarılan bir nizamname ile belediye zabıta işleri yeniden polis teşkilatına devredildi.
1930 yılında çıkarılan Belediye Kanunu ile belediye görevleri yeniden düzenlendi ve zabıtanın, belediye hizmetlerinin icra ve takipçisi olan özel bir hizmet zabıtası olması belirlendi. Böylece günümüz belediye zabıtası tanımlanmış ve teşkilatın yapısı ortaya konmuştur. Ancak, uygulama hemen hayata geçmemiş ve belediye zabıta hizmetleri 1956 yılına kadar polis teşkilatı tarafından yürütülmüştür. 1956 yılından itibaren İstanbul başta olmak üzere belediyelerde bu günkü zabıta teşkilatları kurularak zabıta hizmetlerini vermeye başladı. 2007 yılında çıkarılan Belediye Zabıta Yönetmeliği ile de zabıta teşkilatı son şeklini aldı.
Hasan KILIÇ
